Skráð

Bjuggust ekki við eftirköstum

Reykjavík, 23. febr. — OÓ.
ATÓMSPRENGJUÁRÁSIN, sem sett var á svið í Seli menntaskólanema í síðustu viku, hefur vakið mikla athygli. Eins og sagt var frá í Alþýðublaðinu í gær fór „skemmtunin“ þannig fram að spiluð var segulbandsspóla með tilbúnum fréttum á þann veg að atómsprengjuárás væri yfirvofandi á Keflavíkurflugvöll.

Svo vel tókst þessi flutningur, að margir nemendanna, sem ekki vissu að hér var um gabb að ræða, voru gripnir mikilli hræðslu og fengu grátköst og það jafnvel löngu eftir að sendingunni lauk og búið var að segja þeim að árásarfréttirnar væru tilbúningur einn.

Styrjöldin í Selinu (2019) bls. 118

Skráð

Góð vísa er aldrei of oft kveðin

Spjallið á Hringbraut um Styrjöldina í Selinu má enn sjá og heyra á netinu:

Skráð

Styrjöldin í Selinu á Hringbraut í kvöld kl. 21:00

04. mars 2019 – 10:57 – FRÉTTIR

Gleyptu þetta allir eins og sannleika

„Þetta var mjög trúverðugt þar sem það var fenginn raunverulegur þulur hjá Ríkisútvarpinu til að flytja þessar tilkynningar. Þegar hann gerði það þá hafði hann nú ekki hugmynd um út á hvað þetta leikrit gengi. Þetta var Ragnar Tómas Árnason, dóttir hans var með okkur í árgangi, við höfðum aðgang að honum. Það var hermt í þessum þætti eftir þekktum mönnum, stjórnmálamönnum, útvarpsstjóra og fleirum. Það var Karl Guðmundsson eftirherma sem gerði það svo snilldarlega að það gleyptu þetta bara allir eins og sannleika,“ segir Sigurður St. Arnalds verkfræðingur.

Sigurður og Heimir Sindrason tannlæknir eru gestir Björns Jóns Bragasonar í frétta- og umræðuþættinum 21 á Hringbraut í kvöld, þar sem þeir ræða bók sem þeir ásamt nokkrum skólafélögum úr sama útskriftarárgangi í MR hafa sett saman, Styrjöldin í Selinu – Upprifjun.

Bókin fjallar um hrekk sem hluti nemenda gerði árið 1965 um að yfirvofandi væri þriðja heimsstyrjöldin og að Keflavíkurflugvöllur yrði sprengdur í loft upp innan skamms. Þetta var aðeins rúmum tveimur árum eftir Kúbudeiluna þar sem heimurinn var á barmi kjarnorkustyrjaldar og því óttinn við styrjöld mikill.

Heimir segir Sigurð alfarið eiga heiðurinn að hrekknum en að sjálfur hafi hann verið fórnarlamb. „Þetta var rosaleg lífsreynsla fyrir okkur öll og mikið af mínum vinum sem ég var alltaf að spyrja: „Hvernig upplifðuð þið þetta?“ Það voru allir sem upplifðu þetta þannig að þetta hefði verið ein skelfilegasta upplifun á lífsleið sinni,“ segir Heimir.

Innblástur frá Orson Welles

Sigurður segir að þetta hafi einungis verið hugsað sem hrekkur og að litið hafi verið til frægrar uppsetningar Orson Welles á útvarpsleikritinu Innrásin frá Mars árið 1938 sem innblásturs. Sá flutningur reyndist svo sannfærandi að hann olli múgsefjun hlustenda, sem trúðu því margir hverjir að Marsbúar hefðu hafið innreið sína í New York. Með Innrásina frá Mars sem innblástur var ákveðið að tjalda öllu til þegar kom að hrekknum í Selinu, í formi afar trúverðugra útvarpstilkynninga.

Eldri bróðir lagði grunninn

Um aðdragandann að hrekknum segir Sigurður: „Einhvern hafði rekið minni til þess að níu árum á undan okkur hafði verið reyndur svona hrekkur í Selinu og fyrir því hefði staðið Ragnar Arnalds, bróðir minn eldri, hann var í MR níu árum á undan mér. Sá hrekkur hins vegar gekk ekki til enda og kennarinn stoppaði þetta af mjög snemma. Ég fór á stúfana og kannaði málið. Í þessu tilviki þá datt honum í hug að setja það á svið að Rússar teldu sig hafa fengið ógnun frá Bandaríkjunum um að Bandaríkin ætluðu að ráðast á Rússland og andsvar Rússa var að þeir ætluðu að láta eyða þremur herstöðvum þaðan sem þeir töldu að kjarnorkusprengjur yrðu sendar til Rússlands. Ísland fékk þá úrslitakosti að annað hvort myndum við Íslendingar sjá til þess að stöðin í Keflavík yrði eyðilögð eða Rússarnir myndu gera það sjálfir með því að varpa vetnissprengju á Keflavíkurflugvöll síðar sama dag.“

Nánar er rætt við þá Sigurð og Heimi í kvöld. Þátturinn hefst klukkan 21:00.

Skráð

Fróðlegt viðtal

Í morgun birti Morgunblaðið fróðlegt viðtal við Heimi Sindrason um viðburðinn í Menntaskólaselinu 1965 og bókina Styrjöldin í Selinu sem kom út 19. janúar s.l.

Skráð

Óvenjuleg upprifjun

Í febrúar 1965 var þriðja heimsstyrjöldin sett á svið í Menntaskólaselinu í Reykjadal inn af Hveragerði. Atburðurinn brenndi sig í vitund grandalausra nemendanna, þáverandi fjórðubekkinga í MR, þannig að enginn er samur eftir, meira en hálfri öld síðar.

Þessi einstæða reynsla unglinganna má heita fáheyrð á Íslandi og jafnast helst á við upplifun bandarískra útvarpshlustenda skömmu fyrir seinni heimsstyrjöld þegar Orson Welles sendi út Innrásina frá Mars. Uppátækið í Selinu varð að blaðamáli og vakti marga til reiði.

Áratugum síðar tók sú hugsun að leita á Heimi Sindrason, einn af fjórðubekkingum ársins 1965,  að þessi einstæða lífsreynsla ætti ekki að liggja í láginni og mætti ekki gleymast. Hann linnti ekki látum fyrr en til var orðin dálítil ritnefnd og afraksturinn er þessi bók, Styrjöldin í Selinu, sem er prýdd fjölmörgum ljósmyndum. Í bókinni rifja þolendur og gerendur upp viðburðinn og skoða í víðara samhengi.

Meðal „fórnarlambanna“ í Selinu var Ágúst Guðmundsson, síðar kvikmyndagerðarmaður. Þessi eftirminnilega Selsferð varð síðar kveikjan að sjónvarpsmynd hans, Skólaferð, sem frumsýnd var í Sjónvarpinu 1978.

Ágúst fékk hugmyndina að myndinni árið 1971, sex árum eftir atburðinn, og tók þá viðtöl við fjölda nemenda sem voru í ferðinni. Þau eru birt í bókinni og varpa merkilegu ljósi á uppákomuna sem varð æsilegt blaðaefni næstu daga á eftir.

Þá eru birtar samtímadagbókarfærslur hans og Ásgeirs Sigurgestssonar sálfræðings. Í öðrum kafla setur Ásgeir atburðinn í samhengi við sambærilega viðburði erlendis og hugmyndir sálfræðinga um hópsefjun.

Nokkrir nemendur líta til baka og setja hugleiðingar sínar á blað. Rætt er við Eirík Haraldsson kennara, sem var í ferðinni, og Sigurður St. Arnalds verkfræðingur segir frá því hvernig hugmyndin að útvarpsgabbinu varð til.

Laugardaginn 19. janúar 2019 flykktust gamlir MR-ingar og aðrir góðir gestir í Bíó Paradís í Reykjavík til að fagna útkomu bókarinnar og horfa á Skólaferð sem var sýnd í fyrsta sinn í kvikmyndahúsi – og salurinn fylltist! Meðal gesta voru Vigdís Finnbogadóttir, Ragnar Arnalds og Valdimar Örnólfsson. Þetta var ógleymanleg stund.

Bókin fæst í flestum bókabúðum og í netverslun Ormstungu.